Polskie prawo w katalogu środków zapobiegawczych przewiduje ten najsurowszy, czyli zastosowanie tymczasowego aresztowania w stosunku do oskarżonego lub podejrzanego. Z uwagi na dotkliwość, decyzja w przedmiocie tego środka może zapaść wyłącznie w drodze postanowienia sądu. Środek ten może być stosowany tylko wyjątkowo, gdy brak izolacji może mieć negatywny wpływ na przebieg prowadzonego postępowania. Co warto wiedzieć na wypadek takiego zdarzenia oraz jakie faktyczne prawa ma władza nad obywatelem?
Zgodnie z definicją, areszt tymczasowy to chwilowe, nazywane również prowizorycznym, pozbawienie wolności podejrzanego/oskarżonego, kiedy jego wina i sprawstwo nie zostały jeszcze potwierdzone prawomocnym wyrokiem. Sąd podejmie decyzję w przedmiocie aresztu, gdy zachodzić będzie wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu, a pozostanie oskarżonego na wolności może negatywnie wpłynąć na prowadzone postępowanie. Areszt może również zapobiec popełnieniu przez oskarżonego kolejnych, ciężkich przestępstw. Prawną podstawę tymczasowego aresztowania stanowi art. 249 § 1 k.p.k. O tymczasowym aresztowaniu sąd może zadecydować nie tylko w postępowaniu jurysdykcyjnym, ale również na etapie postępowania przygotowawczego.
Niestety pojawiają się coraz częstsze zastrzeżenia ze strony obrońców oraz obserwatorów, że instytucja aresztu tymczasowego jest w Polsce nadużywana. W niektórych przypadkach areszt jest stosowany nader pochopnie lub zbyt długo utrzymywany. W takich przypadkach my adwokaci mówimy o areszcie wydobywczym, czyli takim, który ma skłonić podejrzanego do przyznania się do winy.
Ze względu na dolegliwość tymczasowego aresztowania, może być ono stosowane wyłącznie wobec podejrzanego w bardzo określonych sytuacjach. Aby możliwe było jego zastosowanie, łącznie muszą zostać spełnione przesłanki zawarte w art. 249 § 1 k.p.k. oraz w art. 258 k.p.k. Prokurator może wnioskować jedynie o aresztowanie podejrzanego, czyli osoby, wobec której przedstawiono zarzuty. Co prawda na tym etapie postępowania wina i sprawstwo nie muszą zostać udowodnione, ale musi zachodzić wysokie prawdopodobieństwo popełnienia zarzucanych czynów. W posiedzeniu sądowym w przedmiocie zastosowania aresztu tymczasowego udział bierze podejrzany wraz ze swoim obrońcą, jeżeli takowego posiada – czy to wybranego samodzielnie, czy przydzielonego z urzędu.
W każdym wypadku o długości trwania aresztu tymczasowego decyduje sąd, dokładnie określając w postanowieniu czas jego trwania. Zazwyczaj areszt stosowany jest na okres trzech miesięcy, liczony od chwili zatrzymania. Ze względu na szczególne okoliczności, sąd może ten czas przedłużyć, jednak na okres nie dłuższy niż łącznie dwanaście miesięcy. W wyjątkowych sytuacjach szczegółowo opisanych w art. 263 k.p.k. sąd apelacyjny może przedłużyć areszt, którego czas trwania przekroczył już 2 lata.
Sąd, do którego wpłynie od prokuratora wniosek o tymczasowe aresztowanie, ma na wydanie decyzji dwadzieścia cztery godziny. W tym czasie sąd musi zapoznać się z wnioskiem oraz materiałem dowodowym stanowiącym jego podstawę. Jeżeli w tym czasie sąd nie rozpozna sprawy i nie wyda postanowienia, podejrzany zgodnie z prawem musi zostać natychmiast zwolniony. Postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania musi zawierać pisemne uzasadnienie, z którego będzie wynikać, dlaczego zdaniem sądu niemożliwe jest zastosowanie innych, łagodniejszych (wolnościowych) środków zapobiegawczych. W tym samym piśmie musi od razu wskazać dokładny termin zwolnienia z aresztu, czyli dzień i godzinę. Przepisy określają również negatywne przesłanki do stosowania tego rodzaju środków zapobiegawczych. Są to m.in. przeciwwskazania zdrowotne, czy szczególna sytuacja osobista podejrzanego.
Osoba, która trafiła do aresztu tymczasowego, musi znać swoje podstawowe prawa oraz obowiązki, o których jest pouczany przez sąd. Jednym z nich jest prawo do poinformowania najbliższych oraz swojego obrońcy o miejscu pobytu. Jednocześnie podejrzanemu zamkniętemu w areszcie przysługują co do zasady takie same prawa jak osobie skazanej orzeczeniem sądu na karę pozbawienia wolności, przebywającemu w więzieniu w systemie zwykłym.
Tymczasowe aresztowanie, choć wydaje się bardzo surowym środkiem, nie oznacza, że podejrzany nie ma żadnej możliwości obrony. Wręcz przeciwnie, nawet w tej sytuacji podejrzany ma prawo do obrony, które obejmuje prawo do kontaktu z obrońcą, prawo do odwołania się od postanowienia o tymczasowym aresztowaniu, a także prawo do wniesienia skargi na warunki przetrzymywania w areszcie.
Odwołanie od postanowienia o areszcie tymczasowym może być wniesione z różnych przesłanek. Należą do nich błędy formalne, takie jak nieprawidłowości w przeprowadzeniu postępowania, błędy w ocenie dowodów, a także brak wystarczających podstaw do zastosowania aresztu tymczasowego. Ważnym elementem odwołania jest odpowiednie uzasadnienie, które powinno zawierać konkretne argumenty przeciwko zastosowaniu aresztu tymczasowego.
Każdy przypadek tymczasowego aresztowania jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Jest to sytuacja wyjątkowo stresująca dla podejrzanego i jego rodziny. Dlatego tak ważne jest, aby skorzystać z pomocy specjalisty, który pomoże zrozumieć sytuację i przedstawić możliwe opcje obrony. Ważne jest, aby podejrzany znał swoje prawa i miał możliwość skorzystania z nich. To jest możliwe dzięki profesjonalnej pomocy adwokata. Zawsze warto skorzystać z usług adwokata, zwłaszcza w tak poważnej sytuacji, jaką jest areszt tymczasowy. Zapraszamy Państwa do skorzystania z oferty Kancelarii Adwokackiej Adwokat Michał Gajda.
Bez względu na to, jak trudna wydaje się sytuacja, ważne jest, aby pamiętać, że tymczasowe aresztowanie nie oznacza końca prawa do obrony. W rzeczywistości jest to początek procesu, w którym prawo do obrony jest kluczowe.
Prawo do obrony obejmuje nie tylko prawo do skorzystania z pomocy adwokata, ale także prawo do informacji o postępowaniu, prawo zapoznania się z aktami i znajdującymi się w nich dowodami w zakresie stanowiącym podstawę wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania, do udziału w procesie oraz do zaskarżenia decyzji sądu o tymczasowym aresztowaniu. Każdy podejrzany ma prawo do godnej i sprawiedliwej obrony, niezależnie od zarzutów, które mu postawiono.
Rola adwokata w procesie obrony jest nieoceniona. Profesjonalny adwokat, jak Adwokat Michał Gajda, nie tylko doradzi podejrzanemu w zakresie możliwości obrony, ale także reprezentuje go przed sądem, zabezpieczając jego prawa i dbając o to, aby postępowanie było przeprowadzane zgodnie z prawem.
Adwokat może również wnosić o zmianę środków zapobiegawczych, w tym o zastąpienie aresztu tymczasowego innym, łagodniejszym środkiem, takim jak dozór policyjny, poręczenie majątkowe czy zakaz opuszczania kraju. W każdym przypadku adwokat będzie starał się, aby środki zapobiegawcze były proporcjonalne do zarzutów i nie naruszały praw podstawowych podejrzanego.
Tymczasowe aresztowanie to poważne ograniczenie wolności, które ma na celu zapewnienie prawidłowego przebiegu postępowania. Jednak nawet w tej sytuacji osoba podejrzana ma prawo do obrony i powinna z niego skorzystać. Wiedza na ten temat jest niezbędna dla każdego, kto znalazł się w takiej sytuacji lub jest jej bliski. Każda sytuacja jest inna i wymaga indywidualnego podejścia, dlatego warto skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata.
Dowiedz się więcej
