Obligatoryjne rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym

Orzeczenie rozwodu wywołuje nie tylko skutki pomiędzy małżonkami w postaci rozwiązania małżeństwa, ale również istotnie wpływa na sytuację faktyczną oraz prawną rodziny jaką małżonkowie stworzyli przez swój związek. Z tego powodu Kodeks rodzinny i opiekuńczy nakazuje, aby orzekając o rozwodzie, sąd rozstrzygnął również inne kwestie nierozerwalnie z nim (rozwodem) związane, które powinny zostać zawarte w wyroku.

Wina

Zasadą jest, że orzekając rozwód, sąd zobligowany jest wskazać w wyroku, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia stron. Sąd może orzec, że wyłączoną winę ponosi jeden z małżonków lub ponosi ją każdy z nich (tzw. wina obopólna). Orzeczenie winy wpływa na ewentualny obowiązek alimentacyjny małżonków, a także może mieć wpływ na późniejszy podział majątku wspólnego stron – ustalenie nierównych udziałów. Od zasady orzekania o winie, przepis art. 57 § 2 k.r.o. przewiduje wyjątek, zgodnie, z którym na zgodne żądanie obu małżonków, sąd zaniecha orzekanie o winie. Wówczas w sentencji wyroku znajduje się zapis, że sąd rozwiązuje małżeństwo stron przez rozwód bez orzekania o winie.

Władza rodzicielska i kontakty

W przypadku, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, wyrok rozwodowy musi zawierać rozstrzygnięcie w przedmiocie władzy rodzicielskiej. Podobnie jak w przypadku orzeczenia o winie w rozkładzie pożycia, tak i w przy władzy rodzicielskiej obowiązuje zasada, od której przepis Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje wyjątek – o czym dalej. Co do zasady, sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej dla jednego z rodziców, jednocześnie ograniczając tę władzę drugiemu rodzicowi. Rodzicowi, któremu ograniczono władzę rodzicielską, pozostawia się prawa i obowiązki w stosunku do dziecka określone w wyroku rozwodowym. W praktyce jest to najczęściej uprawnienie do współdecydowania o najistotniejszych sprawach dziecka, takich jak wybór szkoły, zwodu i metody leczenia. Wśród najistotniejszych spraw dziecka warto uwzględnić również miejsce zamieszkania (rozumiane jako przeprowadzka w inną część Polski lub do innego kraju), a także kwestie światopoglądowe jak np. przynależność do wspólnoty religijnej, czy przystąpienie do sakramentów.

W przypadku, gdy małżonkowie przedstawią pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i realizacji kontaktów z dziećmi po rozwodzie, a porozumienie to będzie pozostawało w zgodnie z dobrem dzieci, sąd uwzględni je w wyroku rozwodowym. Porozumienie rodzicielskie musi zatem zostać sporządzone w formie pisemnej i określać jak małżonkowie planują wykonywać władzę rodzicielską po rozwodzie – w każdym jej aspekcie. Kwestia porozumienia rodzicielskiego jest na tyle istotna, że zostanie wyjaśniona wkrótce w osobnym wpisie.

Jeżeli małżonkowie w toku sprawy o rozwód zgłoszą zgodny wniosek o nieorzekanie o kontaktach z dziećmi, sąd pominie rozstrzygnięcie w tym zakresie.

Alimenty

Obowiązkowym elementem wyroku rozwodowego, którego sąd nie może zaniechać nawet na zgodny wniosek stron jest orzeczenie w przedmiocie alimentów na rzecz małoletnich dzieci. Jak wynika bowiem z treści art. 58 § 1 k.r.o., w wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Od tej zasady przepisy prawa nie przewidują żadnego wyjątku. Pamiętać bowiem należy, że beneficjentem alimentów jest małoletnie dziecko, a nie rodzic pod opieką, którego ono pozostaje. W związku z tym, porozumienie zawarte pomiędzy rodzicami co do sposobu rozwiązania kwestii alimentów nie może pozbawiać małoletniego środków przeznaczonych na ich utrzymanie. Dlatego obowiązkiem sądu jest zasądzenie alimentów na rzecz dziecka, niezależnie od woli rodziców.

Kwestia obligatoryjnego rozstrzygnięcia w przedmiocie alimentów może niekiedy przysporzyć stronom niepotrzebnych trudności. Zdarza się bowiem tak, że małżonkowie w porozumieniu rodzicielskim ustalają, że dziecko będzie przebywać u każdego z nich naprzemiennie w równych odstępach czasu – czyli ustanowią o tzw. opiekę naprzemienną. Wówczas wolą rodziców jest, aby koszt utrzymania dziecka (obowiązek alimentacyjny) pokrywany był przez rodzica, u którego aktualnie dziecko przebywa. Podczas tych naprzemiennych okresów dziecko ma zaspokojone wszystkie potrzeby przez każdego z rodziców. Pomimo zgody rodziców co do takiego rozstrzygnięcia, a także nawet gdy odpowiada ono dobru dziecka, sąd prowadzący sprawę o rozwód nie może zaniechać określenia kwoty alimentów w wyroku rozwodowym. W takiej sytuacji, pomija jedynie rozstrzygnięcie w przedmiocie miejsca pobytu dziecka, władzy rodzicielskiej i kontaktów.

Sposób korzystania z mieszkania

Ostatnim obligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego jest orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków. Rozstrzygnięcie to zapada jedynie w przypadku, gdy w chwili wydania wyroku rozwodowego małżonkowie faktycznie wspólnie korzystają z jednego mieszkania. Takie rozstrzygnięcie obowiązuje przez czas wspólnego zamieszkiwania małżonków.

Wymienione w niniejszym artykule rozstrzygnięcia jakie zapadają w sprawie o rozwód są rozstrzygnięciami co do zasady obligatoryjnymi. Jak zostało wyjaśnione powyżej, od części z nich ustawodawca przewidział pewne wyjątki. Pamiętać należy, że oprócz tych wspomnianych obligatoryjnych elementów wyroku rozwodowego są również rozstrzygnięcia, które mają charakter fakultatywny – tj. sąd może je zawrzeć, ale nie ma takiego obowiązku. Do rozstrzygnięć fakultatywnych należy orzeczenie eksmisji, orzeczenie  o podziale wspólnego mieszkania albo przyznania go dla jednego z małżonków, dokonanie podziału majątku w sprawie o rozwód, czy orzeczenie o alimentach na rzecz byłego małżonka.

Adwokat Michał Gajda

Kancelaria Adwokacka w Szczecinie

Michał Gajda

Michał GajdaAdw. Michał Gajda, absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył studia podyplomowe z prawa medycznego oraz prawa karnego skarbowego i gospodarczego. W swojej codziennej praktyce zajmuje się obroną w sprawach karnych, w tym o przestępstwa typowo kryminalne, przestępstwa gospodarcze i skarbowe, a także prowadzi obronę lekarzy w sprawach o w tym tzw. błędy medyczne. Jako specjalista od prawa medycznego, reprezentuje podmioty lecznicze z całej Polski, prowadzi szkolenia dla medyków, jest wykładowcą Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, a także uczestniczy w pracach Rady Ekspertów Parlamentarnego Zespołu ds. Medycyny Estetycznej.

Zobacz również inne wpisy

Skontaktuj się z Nami!